به نظرم پرداختن به سناریوی آینده تنش سیاسی معاصر ایران و آمریکا از منظر استعاره معروف خواجه و بنده در پدیدارشناسی هگل شاید راهگشا باشد. نکته این است که اگر دولت – ملت آمریکا خواستار تحقق خودآگاهی از این باشد که شماره یک و قدرت جهانی است آنگاه به سایر دولت – ملت های خودآگاهی نیازمند است که آن را به همین عنوان بازشناسی کنند. خودآگاهی سایر دولت – ملت ها به این معنی است که آنها نیز همچون آمریکا ذهن فعال هستند و نه شی ء منفعل. البته آمریکا ترجیح اش این است که برای کسب شناخت مطلق از خودآگاهی اش مستقل از اشیاء و اذهان دیگر باشد.
یک راه حل برای کسب استقلال از دیگری خارجی نابود سازی آن است. اما در این صورت چه ذهنی باقی می ماند که خودآگاهی آمریکا را بازشناخته و از این جهت یک اطمینان عینی برایش فراهم سازد. حل این مشکل جدید شاید این باشد که از نابودی دیگران صرف نظر کند اما در عوض سایر دولت – ملت ها را در حد شیء فاقد ذهن تنزل دهد. نتیجه این می شود که رابطه ای همچون خواجه و بنده شکل می گیرد. اما مشکل جدید این است که بنده ای در حد شیء از بازشناسی خواجه قاعدتا به دلیل فقدان ذهن باید عاجز باشد. از سوی دیگر اشخاص بنده که از شیء بودن ناخرسند هستند و نمی توانند از سوی خواجه خواستار بازشناسی اذهان خود باشند آغاز به خلق محصولاتی می کنند که به خلاقیت آنها نمود عینی می دهد. درواقع بنده ها خودآگاهی خود را بازتاب یافته در آنچه که ایجاد کرده اند می بینند. در مورد کشوری مثل ایران این محصولات عینیت یافته می تواند برنامه هسته ای، فضائی، زیستی، و نانو باشد.
هگل در منطق دیالکتیکی اش تاکید می کند چنین سلسله مراتبی بی ثبات بوده و این تنش برای بازشناسی متقابل می تواند همیشه ادامه یابد. میل به بازشناسی از سوی خودآگاهی خارجی پیشران اصلی پیشرفت اجتماعی است و این تنش همیشگی متقابل فقط زمانی پایان می پذیرد که به یک سناریوی اصطلاحا وضعیت آزادی برسیم. در این سناریو رابطه خواجه و بنده محو شده و همه اطراف همدیگر را آزاد و مساوی بازشناسی می کنند.
بنابراین باید امیدوار بود که آمریکا و ایران به این وضعیت آزادی نزدیک بشوند، آنطور که چین و آمریکا تا حدی پیشاپیش به آن رسیده اند، در غیر این صورت این تنش همیشگی برای کسب شناخت مطلق از خودآگاهی، یعنی اینکه آمریکا خود را قدرتی جهانی و ایران خود را قدرتی منطقه ای بازشناسد، در دهه آینده نیز کماکان ادامه خواهد یافت.
وحید وحیدی مطلق
موسس و ویراستار
سایت آینده پژوهی
http://www.vahidthinktank.com
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
به نظرم پرداختن به سناریوی آینده تنش سیاسی معاصر ایران و آمریکا از منظر استعاره معروف خواجه و بنده در پدیدارشناسی هگل شاید راهگشا باشد. نکته این است که اگر دولت – ملت آمریکا خواستار تحقق خودآگاهی از این باشد که شماره یک و قدرت جهانی است آنگاه به سایر دولت – ملت های خودآگاهی نیازمند است که آن را به همین عنوان بازشناسی کنند. خودآگاهی سایر دولت – ملت ها به این معنی است که آنها نیز همچون آمریکا ذهن فعال هستند و نه شی ء منفعل. البته آمریکا ترجیح اش این است که برای کسب شناخت مطلق از خودآگاهی اش مستقل از اشیاء و اذهان دیگر باشد.
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان